Dış Ticaret İle İlgili Genel Sorular
Dış Ticarette Ödeme Şekilleri Nelerdir ?
Dış Ticarette Kullanılan Teslim Şekilleri Nelerdir?
Dış Ticarette Kullanılan Belgeler Nelerdir ?
Uluslararası Ticarette Kullanılan Ticari Kısaltmalar Nelerdir?
Dış Ticarette Ödeme Şekilleri Nelerdir ?
Dış ticarette ödeme şekilleri ve özet açıklamaları aşağıda yer almaktadır.
PEŞİN ÖDEME (Cash Payment/Advance Payment/Prepayment/Cash Before Delivery)
İthalatçının mal bedelini ihracatçıya fiili ihraçtan önce ödediği ödeme şeklidir. Bu ödeme şeklinde ihracatçı herhangi bir risk üstlenmemekte, ithalatçı ise malların gönderilmemesi yada malların sipariş evsafına uygun olmaması gibi nedenlerden dolayı zarara uğrama riski taşımaktadır.
Peşin ihracat bedelleri, bankalar aracılığıyla havale şeklinde, ithalatçı, ihracatçı veya bunlar adına hareket ettiğini beyan eden üçüncü kişilerce çek ve efektif olarak, döviz satan kişinin yurt dışında yerleşik olduğunun tevsiki veya kredi kartının yurt dışından verilmiş olduğunun tespiti halinde kredi kartıyla tahsil edilebilir.
MAL MUKABİLİ ÖDEME (Cash Against Goods)
İhraç edilen malın bedelinin malın ithalatçı tarafından teslim alınmasından sonra ödendiği ödeme şeklidir. İhracatçı malını sevk ettikten sonra, sevkiyata ilişkin vesaiki doğrudan veya bedelsiz teslim edilmek kaydıyla bir banka aracılığı ile ithalatçıya gönderir. İhracatçının en çok risk üstlendiği ödeme şeklidir. Mal bedelinin ödenmesi malların teslim alınmasından sonra gerçekleştiğinden, mal bedelinin ödenmemesi riski mevcuttur.
VESAİK MUKABİLİ ÖDEME (Cash against Documents/Documentary Collections)
İhracatçının ithalatçı ile yaptığı satış sözleşmesine uygun olarak malları sevk etmesinden sonra bunları temsil eden sevk vesaiklerinin ödeme veya poliçe kabulü veya bono düzenlenmesi karşılığında banka aracılığı ile ithalatçıya teslimine imkan veren bir ödeme şeklidir. Banka ihraç bedelini tahsil ettikten sonra vesaikleri ithalatçıya teslim eder.
KABUL KREDİLİ ÖDEME (Acceptance Credit)
Mal bedelinin belirli bir vadede ödenmesini taahhüt eden ve bu ödemeye bir poliçenin araç olduğu ödeme şeklidir.
a) Kabul Kredili Akreditif : Uluslararası kurallara ve mevzuata göre açılan akreditiflerde sevk belgelerinin, bu belgelerle birlikte sunulan poliçenin ithalatçının bankası veya muhabir bankaca kabulünü takiben serbest bırakılarak bedellerin poliçe vadesinde ödenmesine imkan veren bir ödeme şeklidir.
b) Kabul Kredili Vesaik Mukabili : Bankanın sevk belgelerini bu belgelere ekli poliçenin ithalatçı tarafından kabulünü takiben ithalatçıya teslim etmesinden sonra poliçe vadesinde mal bedelinin ihracatçıya ödendiği bir ödeme şeklidir.
c) Kabul Kredili Mal Mukabili : İhraç edilen malın bedelinin malın ithalatçı tarafından teslim alınmasından ve poliçeyi kabul etmesinden sonra poliçe vadesinde ödemenin gerçekleştiği bir ödeme şeklidir.
AKREDİTİFLİ ÖDEME (Letter of Credit)
İthalatçının talep ve talimatı üzerine veya bizzat kendi adına işlem yapan bir bankanın akreditif şartlarına uyulması kaydıyla ve akreditifte şarta bağlanan vesaikin ibrazı karşılığında,
a) ihracatçıya veya onun emrine ödeme yapacağı veya ihracatçının çekeceği poliçeleri kabul edeceği ve ödeyeceği, veya
b) böyle bir ödemeyi yapması veya çekilen poliçeleri kabul etmesi için diğer bir bankayı yetkili kıldığı, veya
c) diğer bir bankayı iştira işlemi yapmaya yetkili kıldığı bir düzenlemedir.<!--[endif]-->
Kısaca, ithalatçının verdiği talimat doğrultusunda, ithalatçının çalıştığı bankanın belirli bir meblağa kadar ve belirli bir vade için istenilen koşulların yerine getirilmesi ve ihracatçı tarafından ihraç edilen malların ihracına ilişkin belgelerin ibrazı karşılığında ihracatçıya ödeme yapılacağını taahhüt eden ödeme şeklidir.
Akreditifler, Milletlerarası Ticaret Odası’nın akreditifli ödemelerde yeknesaklığı temin etmek üzere yayınladığı '' Vesikalı Krediler için Yeknesak Teamüller ve Uygulamalar-UCP 500” broşüründe yer alan kurallar çerçevesinde açılmaktadır.
Dış Ticarette Kullanılan Teslim Şekilleri Nelerdir?
Dış ticarette kullanılan teslim şekillerinin resmi kuralları için açıklamalar Milletlerarası Ticaret Odası’nın oluşturduğu INCOTERMS 2000’de yer almaktadır. Teslim şekilleri ana başlıklar halinde aşağıda sıralanmaktadır.
EXW |
EX WORKS- İŞ YERİNDE TESLİM ( ......olarak belirtilen yerde ) |
FCA |
FREE CARRİER- TAŞIYICIYA MASRAFSIZ (......olarak belirtilen yerde ) |
FAS |
FREE ALONGSİDE SHIP- GEMİ DOĞRULTUSUNDA MASRAFSIZ (......olarak belirtilen yükleme limanında ) |
FOB |
FREE ON BOARD – GEMİDE MASRAFSIZ (......olarak belirtilen yükleme limanında ) |
CFR |
COST AND FREIGHT- MAL BEDELİ VE NAVLUN ( varış limanı......olarak belirtilmek suretiyle ) |
CIF |
COST,INSURANCE AND FREIGHT- MAL BEDELİ, SİGORTA VE NAVLUN (varış limanı......olarak belirtilmek suretiyle ) |
CPT |
CARRIAGE PAID TO - TAŞIMA ÖDENMİŞ OLARAK ( varış yeri......olarak belirtilmek suretiyle ) |
CIP |
CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO - TAŞIMA VE SİGORTA ÖDENMİŞ OLARAK ( varış yeri......olarak belirtilmek suretiyle ) |
DAF |
DELIVERED AT FRONTIER- SINIRDA TESLİM (......olarak belirtilen yerde ) |
DES |
DELIVERED EX SHIP - GEMİDE TESLİM ( varış limanı......olarak belirtilmek suretiyle ) |
DEQ |
DELIVERED EX QUAY - RIHTIMDA TESLİM ( varış limanı......olarak belirtilmek suretiyle ) |
DDU |
DELIVERED DUTY PAID - GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEKSİZİN TESLİM ( varış yeri......olarak belirtilmek suretiyle ) |
DDP |
DELIVERED DUTY PAID - GÜMRÜK RESMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM ( varış yeri......olarak belirtilmek suretiyle ) |
Dış Ticarette Kullanılan Belgeler Nelerdir ?
Dış ticarette kullanılan belli başlı belgeler ile genel açıklamalar aşağıda yer almaktadır.
A.T.A KARNESİ (A.T.A Carnet)
Eşyaların gümrük vergisine tabi olmadan geçici kabulüne imkan sağlayan ve milli gümrük belgesi yerine kullanılmak üzere düzenlenen belgedir.
ANALİZ RAPORU (Certificate of Analysis)
Tahlil gerektiren, özellikle gıda ve kimyasal maddeler için gerekli olan rapordur.
A.TR. DOLAŞIM BELGESİ (Movement Certificate)
Türkiye ile Avrupa Birliği’nde serbest dolaşımda bulunan eşyanın Katma Protokol’de öngörülen tercihli rejimden yararlanabilmesi için ihracatçı ülke yetkili kuruluşlarınca düzenlenen belgedir.
BİTKİ SAĞLIK SERTİFİKASI (Phytosanitary certificate)
Bitki veya bitkisel ürünlerin tehlikeli hastalık, zararlı maddeler, ilaç kalıntıları içermediği ve haşereden korunmuş olduğunu gösteren belgedir.
ÇEKİ LİSTESİ (Weight List)
Malların yüklendiği taşıtlar itibariyle her birim, paket, çuval vb. ağırlığının ayrıntılı gösterildiği listedir.
KOLİ/AMBALAJ LİSTESİ (Packing List)
İhraç edilecek ürünlerin ambalajı, her bir kutu, balya veya çuvalın içinde neler olduğu ve yüklemeye konu kolilerin boyutları ve ağırlığı gibi detaylı bilgiler içeren listedir.
EUR.1 DOLAŞIM BELGESİ (Movement Certificate)
EFTA Ülkeleri , Türkiye ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalamış olan diğer ülkeler ile ticarette ve Türkiye’nin Avrupa Birliği ile demir çelik ürünlerinde imzaladığı anlaşma kapsamı ürünlerin ticaretinde düzenlenen belgedir.
TİCARİ FATURA (Commercial Invoice)
Satılan malın cinsi, ismi, miktarı, birim satış fiyatı ve toplam bedeli gibi bilgileri gösteren mahallinde tanzim edilen kesin satış faturasıdır.
PROFORMA FATURA (Proforma Invoice)
Satıcı tarafından alıcıya gönderilen bir satış teklifi ya da ön fatura niteliğindedir.
KONSOLOSLUK FATURASI (Consular Invoice)
İhracatçı firmanın malını ihraç edeceği ülkenin konsolosluğundan temin edeceği boş fatura formunu doldurarak konsolosluğa tasdik ettiği faturalardır.
TASDİKLİ FATURA (Legalized/Certified Invoice)
İhracatçı firma tarafından yabancı alıcıya kesilmiş olan ticari faturanın, ithalatçı ülkenin konsolosluğu tarafından onaylanması sonucunda tasdikli fatura elde edilmiş olur.
NAVLUN FATURASI (Freight Invoice)
Navlun satıcı tarafından ödendiğinde düzenlenen taşıma ücretini de gösterir faturadır. Navlun tutarı mal bedeline dahil veya ayrı olarak gösterilebilir.
GÖZETİM BELGESİ (Inspection Certificate)
Ticarete konu olan malın satış sözleşmesinde öngörülen koşullara uygunluğunu göstermek amacıyla bir gözetim şirketi tarafından hazırlanan belgedir.
GÜMRÜK BEYANNAMESİ (Customs Declaration Form)
İhracatta, Gümrük Mevzuatı uyarınca doldurularak ilgili ihracatçı birliği tarafından onaylanmasından sonra gümrük idaresine sunulan belgedir.
HELAL BELGESİ (Helal Certificate)
İslam ülkelerinin et ithalatında talep ettikleri, kesimlerin islami kurallara uygun olduğunu gösterir belgedir.
SEVK BELGESİ – KONŞİMENTO (Bill of Lading/Consignment Note)
İhracatçı ile nakliyeye konu olan malları belli bir noktadan diğerine taşıyacak olan taşıyıcı arasında yapılan taşıma sözleşmesidir.
DENİZ KONŞİMENTOSU (Marine/Ocean Bill of Lading)
Deniz taşımacılığında belge konusu malların taşınmak üzere teslim alındığını ya da yüklendiği kanıtlayan belgedir.
KARAYOLU TAŞIMA BELGESİ (Road Waybill)
Malların nakliyeci firma tarafından istenilen yere taşınmak üzere teslim alındığını gösteren belgedir.
KARMA TAŞIMA BELGESİ (Combined Bill of Lading)
Belgeye konu malların taşımasında birden fazla taşıma aracı sözkonusu olduğu durumlarda taşıyıcı tarafından yükletene verilen ve malların teslim alındığı yerden varış yerine kadar taşınacağını gösteren belgedir.
MENŞE ŞEHADETNAMESİ (Certificate of Origin)
Dış ticarete konu malların menşeini yani üretildiği ülkeyi gösteren belgedir.
ÖZEL MENŞE ŞEHADETNAMESİ-FORM A (Certificate of Origin)
Genel Preferanslar sisteminin sağladığı tavizli gümrük oranlarından yararlanılması için preferans tanıyan ülkelere yapılacak ihracatta düzenlenen menşe şehadetnamesidir.
RADYASYON ANALİZ BELGESİ (Radiation Certificate)
Tarım ürünlerin kabul edilebilir orandan fazla radyasyon içermediğini veya radyasyonsuz olduğunu kanıtlayan belgedir.
SİGORTA POLİÇESİ (Insurance policy )
Sigortalı ile sigorta firması arasında yapılan sözleşme uyarınca sigortaya konu olan malın risklere karşı sigorta edildiğini kanıtlayan ve tarafların hak ve sorumluluklarını gösteren belgedir.
TIR KARNESİ (TIR Carnet)
1959 yılında Cenevre'de imzalanan TIR sözleşmesine (Transit International Routier) üye olan ülkeler arasında uluslararası nakliyat yapan araçlar için kullanılan belgedir.
HAVAYOLU TAŞIMA SENEDİ/HAVA KONŞİMENTOSU (Airwaybill)
Havayolu şirketlerince düzenlenen malların taşınmak üzere teslim alındığını gösteren belgedir.
TİCARİ KISALTMALAR
NAVLUN VE SİGORTA TERİMLERİ |
ab |
About |
Yaklaşık olarak |
a.a.r |
Against all risks |
Bütün rizikolara karşı |
A/V |
Ad valorem |
Değerine göre |
A/R |
All risks / Against all risks |
Bütün rizikolar / Bütün rizikolara karşı |
A/P |
Additional Premium |
Ek prim |
a.a |
Always afloat |
Daima yüzer halde |
A/S |
Alongside |
Bordada |
aflt. |
afloat |
Yüzer halde |
B/L |
Bill of Lading |
Konşimento |
B.O. |
Buyer's Option |
Alıcı opsiyonu |
b.m. |
Board measure |
Güverte boyutları |
b.t. |
Berth terms |
Yükleme ve boşaltma kuralları |
c.a.f. |
Cost, assurance, freight |
Maliyet, Sigorta, Navlun |
c.i.f. |
Cost, insurance, freight |
Maliyet, Sigorta, Navlun |
C&F |
Cost and freight |
Maliyet ve navlun |
c.f.i. |
Cost , freight, insurance |
Maliyet, Navlun, Sigorta |
c.i.f.&c. |
Cost, insurance, freight and commission |
Maliyet, sigorta, navlun ve komisyon |
c.i.f.c.&i. |
Cost, insurance, freight, commission and interest |
Maliyet, sigorta, navlun, komisyon ve faiz |
c.i.f.i.&e. |
Cost, insurance, freight, interest and exchange |
Maliyet, sigorta, navlun, faiz ve kambiyo |
carr.pd. |
Carriage paid |
Taşıma ücreti ödenmiş |
c.t.l. |
Constructive total lost |
Tam zarar |
C/P |
Charter party |
Çartır parti |
C/P |
Custom of the port |
Liman gümrüğü |
C.R. |
Company's risk |
Şirketin riskinde |
c.c. |
Continuation clause |
Devam hükmü |
cld. |
Cleared |
ilişkisiz |
D/W |
Dock warrant |
Dok makbuzu |
D/W |
Dead weight |
Yük alma kapasitesi |
dd. |
Delivered |
teslim |
D/O |
Delivery order |
Ordino |
D/y |
Delivery order |
teslimat |
D/C |
Deviation Clause |
Geminin boşaltma limanından başka yerlere uğramasına izin veren anlaşma maddesi |
d.f. |
dead freight |
ölü navlun |
Ex. |
excluding |
Haricinde |
Exd. |
examined |
İncelenmiş |
E. & O.E. |
Errors and omissions excepted |
Hatalar ve noksanlar hariç |
Ex. Ship |
Delivered on ship at named part of destination |
Gemide teslim |
Ex.whse |
ex warehouse |
Antrepoda teslim |
f.a.s. |
Free alongside ship |
Gemi doğrultusunda teslim |
f.o. |
for orders |
Sipariş için |
f.o.b. |
Free on board |
Gemi bordasında teslim |
f.o.r. |
Free on rail |
Vagonda teslim |
f.o.s. |
Free on steamer |
Gemide teslim |
f.o.t. |
Free on truck |
Kamyona teslim |
f.o.w. |
Free on wagon |
Vagonda teslim |
f.f.a. |
Free from alongside |
Geminin yanından |
F.P.A. |
Free of particular average |
Hususi avarya hariç |
f.o.d. |
Free of damage |
Hasarsız |
fwd. |
Forward |
Sevkiyat |
frt. |
Freight |
Navlun |
G/A |
General average |
Genel avarya |
Gr.t. |
Gross ton |
Gros ton |
Ins. |
Insurance |
sigorta |
In trans |
In transit |
Transit |
i.p.a. |
Including particular average |
Hususi avarya dahil |
J/A |
Joint Account |
Müşterek hesap |
M.I.P |
Marine insurance policy |
Deniz Sigortası poliçesi |
Mdse |
Merchandise |
Mal |
M/m |
Made merchandise |
Mamül mal |
n.e.s. |
Not elsewhere specified |
Başka yerde belirtilmemiş |
n.e.m. |
Not elsewhere mentioned |
Başka yerde belirtilmemiş |
n.o.s. |
Not otherwise stated, not otherwise specified |
Aksi ifade edilmemiş ise |
n.s. |
Not specified |
Belirtilmemiş |
n.s.p.f. |
Not specially provided for |
Özel bir hüküm konmadıkça |
n/e |
no effects |
etkisiz |
n.e. |
not exceeding |
geçmeyecek |
n/m |
no mark |
işaretsiz |
n/o |
no orders |
siparişsiz |
n.e.i. |
Not elsewhere included |
Başka yerde dahil edilmemiş |
o/t |
on truck |
kamyonda |
orb |
Owner's risk of beverage |
<!--[if !supportEmptyParas]--> <!--[endif]--> |
O/R |
Owner's risk |
Armatör riskinde |
P.A. |
Particular Average |
Hususi avarya |
p/l |
partial lost |
kısmi zarar |
pm |
premium |
prim |
p |
Per |
başına |
pkge |
Package |
paket,ambalaj |
Pcs |
pieces |
parça,adet |
Per ann |
Per annum |
yıllık |
p |
Package |
paket,ambalaj |
p/d |
post dated |
ileri tarihli |
p.c. |
percent |
Yüzde |
rp |
reply paid |
ödenmiş |
RT |
Registered Tonnage |
Kayıtlı tonaj |
reimb |
Reimbursement |
Rambursman |
S.O.S |
Suspend other services |
Diğer hizmetleri erteleyin |
spa. |
Subject to particular average |
Hususi avaryaya tabi |
st |
short ton |
Eksik ton |
s/d |
sea-damaged |
Deniz hasarı |
S/N |
Shipping Note |
Sevkiyat bildirisi |
shipt |
Shipment |
sevkiyat |
s/s |
steamship |
Gemi |
tf |
till forbidden |
Yasaklanana kadar |
tlo |
total loss only |
Sadece tam ziya |
TAHSİLAT VE ÖDEME TERİMLERİ |
a/c |
account |
hesap |
A/C |
Account current |
Cari hesap |
A/D |
After date |
Vadesinden sonra |
a.d. |
Ante diem/before date |
Gününden önce/vadesi gelmiş |
a/s |
After sight |
Görüldükten sonra |
A/S |
Account sale |
Satış hesabı |
a/o |
account of |
hesabına |
bc |
bills for collection |
tahsile verilen senetler |
B/P |
Bills payable |
Borç senedi |
B/R |
Bills Receivable |
Alacak senedi |
B/E |
Bill of exchange |
Kambiyo senedi, poliçe |
cwo |
cash with order |
sipariş verildiğinde ödeme |
c/a |
capital account |
sermaye hesabı |
cbd |
cash before delivery |
Teslimden önce ödeme |
D/A |
Documents against acceptance |
Vesaik mukabili kabul |
d/a |
deposit account |
Mevduat hesabı |
d/d |
demand draft |
vadeli poliçe |
dft |
draft |
poliçe |
deb |
debenture |
tahvil |
D/N |
debit note |
borç dekontu |
d/p |
documents against payment |
vesaik mukabili ödeme |
ds |
days after sight |
İbrazından sonra |
D.a.d. |
Documents against discretion of collecting bank |
Tahsilatı yapan bankanın takdiri karşılğında vesaik |
ex int |
ex interest |
faizsiz |
eom |
end of month |
ay sonu |
foc |
free of charge |
bedelsiz |
inv |
invoice |
fatura |
int |
interest |
faiz |
J/A |
joint account |
müşterek hesap |
L/C |
Letter of Credit |
Akreditif |
l/a |
letter of authority |
yetki belgesi |
m.p. |
Months after payment |
Ödemeden ... ay sonra |
m.s. |
Months after sight |
İbrazından ... ay sonra |
mths |
months |
aylar |
n/a |
not acceptable |
kabul edilemez |
nd |
not dated |
tarih konmamış |
nf |
no funds |
karşılıksız |
nsf |
not sufficient funds |
yetersiz karşılık |
o/d |
on demand |
talep üzerine |
O/o |
order of |
emriyle |
O/a |
on account |
hesabına |
pa |
private account |
özel hesap |
pf |
pro forma |
proforma |
pd |
paid |
ödenmiş |
p/a |
per annum |
yıllık |
r/a.(R.A.) |
Refer to acceptor |
Muhataba müracaat |
r/d |
Refer to drawer |
Keşideciye müracaat |
r/e |
Refer to endorser |
cirantaya müracaat |
rp |
return of post |
iadeli posta |
SB |
short bill |
kısa vadeli senet |
LB |
long bill |
uzun vadeli senet |
SD |
sight draft |
Görüldüğünde ödenecek poliçe |
SDBL |
sight draft with bill of lading |
Konşimento eklenmiş görüldüğünde ödenecek poliçe |
SDDP |
sight draft documents against payment |
vesaik mukabili görüldüğünde ödenecek poliçe |
s.p. |
Supra protest |
Senedi protesto ettikten sonra kabul etme, protestolu senet |
tb |
trial balance |
mizan |
TMO |
telegrafh money order |
telegraf ile para emri |
wb |
waybill |
taşıma senedi |
WR |
warehouse receipt |
antrepo makbuzu |
ww |
warehouse warrant |
antrepo makbuzu |
w/m |
without margin |
marjsız |
xin |
without interest |
faizsiz |
chq. |
Cheque |
Çek |
C.A.D. |
cash against documents |
vesaik mukabili ödeme |
C.A.G. |
cash against goods |
mal mukabili ödeme |